Mbo-vaardigheden in een veranderende arbeidsmarkt

nov 27, 2017Blog0 Reacties

Door: Frerick Althof

Technologische ontwikkelingen, internationalisering en flexibilisering; de arbeidsmarkt zoals we die nu kennen staat onder druk. Waar robots eerst alleen routinematige fysieke handelingen konden uitvoeren begeven ze zich ook steeds meer op het terrein van de niet-routinematige handelingen zoals de zelfrijdende auto. Daarnaast worden banen steeds meer flexibel. Weinig vaste contracten dwingen werkenden sneller tot het zoeken naar werk buiten het eigen werkveld.

Deze veranderingen op de arbeidsmarkt lijken ook te zorgen voor een andere vraag voor het mbo. Wat voor vaardigheden vraagt een veranderende arbeidsmarkt aan werkenden en werkzoekenden en hoe kunnen deze in kaart gebracht worden?

 

Breed palet
Het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) heeft onderzoek gedaan naar deze vaardigheden. De verwachting is dat sommige banen zullen verdwijnen en dat er nieuwe, nog onbekende banen bij komen. Flexibiliteit en creativiteit zijn daarom in ieder geval twee belangrijke vaardigheden voor de nieuwe arbeidsmarkt. Volgens de Wetenschappelijke Raad voor Regeringsbeleid (WRR) zoeken werkgevers werknemers die over meer dan alleen vakkennis en vakvaardigheden beschikken. Persoonlijke eigenschappen zoals doorzettingsvermogen, discipline en zelfbewustzijn worden ook in toenemende mate gevraagd. Ook de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OECD) heeft na onderzoek als advies afgegeven dat een breed palet aan diverse vaardigheden nodig is. Als onderdeel van dit palet zijn vakgebied- of beroepsgroepoverstijgende vaardigheden van groot belang.  

De ervaring in het mbo-werkveld zelf is dat 21e-eeuwse vaardigheden meer gevraagd worden. Met deze vaardigheden worden financiële of ondernemersvaardigheden bedoeld en digitale vaardigheden. In het onderwijs vinden mbo-professionals dit juist minder belangrijk om studenten deze vaardigheden aan te leren, volgens het SCP. Afgestudeerde mbo’ers geven, net als de WRR, SCP en OECD aan dat er veel meer vaardigheden belangrijk zijn dan enkel vakkennis of vakvaardigheden. Juist zelfbewustzijn, nieuwsgierigheid, doorzettingsvermogen en leiderschap doen er ook toe, net als aanpassingsvermogen en zelfstandigheid. Het gaat dus steeds meer om zogenaamde ‘soft skills’, die lastiger in kaart te brengen zijn dan vakgebonden vaardigheden.

Een leven lang leren
De verwachting van het SCP was dat in mbo-werkvelden vakkennis en vakvaardigheden als de belangrijkste vaardigheden worden gezien. Door sectorkamers en docenten in het mbo wordt dit bevestigd. Vakkennis moet worden opgedaan tijdens de opleiding, maar houding en gedrag moeten in de praktijk geleerd worden. Laten dit nu juist de vaardigheden zijn die steeds meer gevraagd worden en ook hoger ingeschat worden door werknemers zelf. Flexibiliteit door beschikking over een breed palet aan vaardigheden is wat werknemers nodig hebben om duurzaam inzetbaar te zijn op een snel veranderende arbeidsmarkt volgens onderzoek van het SCP, de Onderwijsraad en de Sociaaleconomische Raad, samen met een houding van een leven-lang-leren.

In het SCP-onderzoek wordt om dit te verduidelijken een vergelijking gemaakt met een orkest. Een orkest dat speelt volgens een partituur heeft muzikanten nodig die beschikken over kennis van de partituur en vaardigheden om hun instrument te beheersen. Dat is de arbeidsmarkt zoals we die kennen. De arbeidsmarkt vraagt vaardigheden en kennis, de werknemers leveren die. De nieuwe arbeidsmarkt is echter meer een improvisatie-orkest. Er is geen partituur, enkel een groep muzikanten die gezamenlijk tot een muzieklijn moeten komen. Daarvoor zijn naast de beheersing van een instrument ook samenwerking, aanpassingsvermogen en zelfbewustzijn belangrijke vereisten. Deze nieuwe vaardigheden vervangen vakkennis en vakvaardigheden niet, maar ze maken de muzikant wel breder inzetbaar en daarom ook flexibeler op de arbeidsmarkt. Dat is wat de nieuwe arbeidsmarkt van werknemers vraagt.

 

Skills en Europass
Het gaat dus in toenemende mate om de ‘soft skills’ op de arbeidsmarkt. Vaardigheden als flexibiliteit, creativiteit, doorzettingsvermogen en zelfbewustzijn. Deze vaardigheden zijn lastiger in kaart te brengen dan de ‘hardere’ vaardigheden, die vaak als leerdoel van een opleiding geformuleerd zijn. Bij het in kaart brengen van de ‘soft skills’ kan Europass helpen. Europass bestaat uit vijf documenten die gebruikt kunnen worden om je vaardigheden inzichtelijk vast te leggen. Er is specifiek ruimte daarin voor vaardigheden die je niet per se in opleidingen opdoet, maar bijvoorbeeld in vrijwilligerswerk. Daardoor geeft Europass ruimte aan de ‘zachte’ vaardigheden die benodigd zijn in de veranderende arbeidsmarkt.


 

Bronnen:

Reactie verzenden

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *